Stany niepokoju i lęku u dzieci zdarzają się bardzo często. Każdy rodzic, pediatra czy psycholog ma świadomość tego, że takie stany emocjonalne towarzyszą każdemu dziecku na co dzień. Nic w tym dziwnego. W końcu małe dzieci boją się wielu rzeczy: obcych ludzi, ciemności, szczekającego psa, czy pierwszych dni w przedszkolu. Lęk i niepokój związany jest z wieloma sytuacjami w naszym życiu, nawet w dzieciństwie. Czym jest lęk i niepokój? Czy trzeba je zwalczać? Jak pomóc dziecku sobie z nimi radzić?
Czym jest lęk?
Lęk to naturalny stan emocjonalny, który ostrzega przed grożącym niebezpieczeństwem. To lęk mobilizuje nas do poradzenia sobie z zaistniałą sytuacją i pomaga rozwiązać dany problem.
W życiu małego człowieka pojawia się wiele sytuacji trudnych, z którymi nierozerwalnie łączą się trudne emocje. Przebodźcowanie, duża ilość nowych osób, z którymi dziecko ma kontakt jednego dnia, nowe miejsce, w którym dziecko przebywa, czy też inne często niespodziewane zdarzenia wywołują w dzieciach lęk, strach i wiele innych negatywnych emocji. Negatywnych a jednak potrzebnych i naturalnych.
Lęk powstaje na skutek wyobrażenia lub oczekiwania zagrożenia. Pełni on bardzo ważną funkcję – dzięki niemu uczymy się jak najlepszego przystosowania do wystąpienia ewentualnego zagrożenia.
Lęki u dzieci
Stany niepokoju i lęku u dzieci są normalne na kolejnych etapach życia dziecka. Mogą one być związane z negatywnymi doświadczeniami i wspomnieniami (np. głośny krzyk, który dziecko słyszało) lub opierać się jedynie na wyobrażeniach (np. przybierający nienaturalne kształty wieszak stojący w ciemności). Warto jednak nie bagatelizować stanów lęku i niepokoju u dzieci. Silny i trwający bardzo długo lęk może pozostawić trwały ślad w psychice dziecka i prowadzić do niebezpiecznych zaburzeń. Niepokojące objawy należy konsultować ze specjalistą – psychiatrą lub psychologiem.
Lęk jest nieprzyjemny, ale nie może zranić, zabić.
Lęk można obniżyć. Nie może trwać w nieskończoność.
Lęk jest uczuciem najlepiej przez nas zapamiętywanym i jednym z najsilniej odczuwanych.
Lęk chroni przez zagrożeniem.
Lęki w rozwoju psychicznym dziecka
Lęki 2-letniego dziecka:
- Rozmaite lęki głównie natury słuchowej: ciężarówki, pociągi, grzmot, odkurzacz itp.
- Lęki wizualne: ciemne kolory, duże przedmioty.
- Lęki przestrzenne: zabawka czy łóżeczko zabrane z normalnego miejsca, przeprowadzka do nowego domu.
- Lęki związane z ludźmi: wyjazd matki, jej nieobecność w porze zasypiania.
- Lęk wzbudzają deszcz i wiatr, zwierzęta, szczególnie dzikie.
Lęki 2,5-letniego dziecka
Wiele lęków, szczególnie przestrzennych: obawa przed ruchem albo przed przesuwaniem przedmiotów. Zbliżające się duże przedmioty, np. ciężarówka.
Lęki 3-letniego dziecka
- Dominują lęki wizualne: starzy, pomarszczeni ludzie, maski „czarownicy”.
- Lęki związane z ciemnością, zwierzętami.
- Lęk przed policjantami i włamywaczami.
- Lęk przed wieczornym wyjściem rodziców.
Lęki 4-letniego dziecka
- Powracające lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników.
- Dalej lęki związane z ciemnością i dzikimi zwierzętami.
- Lęk przed wyjściem matki, szczególnie wieczorem.
Lęki 5-letniego dziecka
- Niewiele lęków.
- Przeważają wizualne.
- Mniej obaw przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami.
- Konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa itp.
- Dalej lęk przed ciemnością.
- Obawa, że matka nie wróci do domu.
Lęki 6-letniego dziecka
- Wysokie natężenie stanów lękowych, które są wywoływane przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe: dzwonek do drzwi, odgłosy wydawane przez ptaki i owady, spłukiwanie wody w ubikacji.
- Obawy przed światem nadprzyrodzonym: duchy, wiedźmy.
- Lęki przestrzenne: obawa przed zgubieniem się.
- Obawa przed żywiołami: ogień, woda, grzmot, błyskawica.
- Dziecko boi się zasypiać, kiedy jest samo w pokoju, lęka się także samo zostać w domu.
- Lęk przed pobiciem przez innych. Dziecko boi się skaleczeń, widoku krwi, drzazg.
Lęki 7-letniego dziecka
- Wiele lęków, głównie wizualnych: ciemność, strychy, piwnice.
- Lęk przed szpiegami, włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach lub pod łóżkiem.
- Strach bywa stymulowany przez kino, radio, lekturę.
- Lęk przed brakiem akceptacji ze strony innych ludzi, przed spóźnianiem się do szkoły.
Lęki 8-9-letniego dziecka
- Mniej lęków i nie tak intensywne.
- Dziecko nie boi się wody.
- Mniej obawia się ciemności.
- Dziecko posiada lepszą umiejętność oceny sytuacji, obawy mają swoje uzasadnienie.
Lęki 10-letniego dziecka
- Największe obawy związane są ze zwierzętami – szczególnie dzikimi i wężami.
- Niektóre dzieci boją się ciemności, wysokich pomieszczeń, przestępców, ognia, włamywaczy.
- Niektóre dzieci same wymieniają, czego się już nie boją: głownie ciemności, psów, nie boją się także zostać same w domu.
Nie rób tego, kiedy Twoje dziecko się boi
- Nie śmiej się z jego lęków.
- Nie zawstydzaj go przy innych, nawet przy najbliższych.
- Nie zmuszaj na siłę dziecka do walki z lękiem. Musi być gotowe poradzić sobie z emocjami.
- Nie bądź niecierpliwy. Wszystko wymaga czasu. Dziecko nie poradzi sobie z lękiem ot tak.
- Nie stosuj kar za to, że dziecko się czegoś boi.
- Nie zakładaj, że dziecko lub inna osoba ponosi winę za jego lęk.
- Staraj się zrozumieć lęk dziecka.
- Bądź blisko dziecka, wspieraj je. Twoja obecność jest bardzo ważna.
- Pozwól dziecku odizolować się od sytuacji, przedmiotu budzącego lęk. Oswajanie z lękiem powinno następować stopniowo.
- Opowiedz dziecku historię ze swojego dzieciństwa (lub o osobie nie znanej dziecku), o tym, że i Ty się kiedyś bałeś. Niech wie, że nie jest z tym problemem same.
- Korzystaj z bajek terapeutycznych. Dzięki nim łatwiej jest dziecku uporać się z rozmaitymi problemami.
Stany niepokoju i lęku u dzieci
Jako rodzice chcemy, aby nasze dzieci były szczęśliwe. Staramy się dać im wszystko co najlepsze i wspierać ich rozwój na każdej płaszczyźnie. Niestety lęki i stany niepokoju zdarzają się każdemu dziecku. Nie zawsze tulenie, wyciszenie czy kontakt ze znanym już dziecku zapachem lub przedmiotami zdaje egzamin.
Dzieci boją się w wielu sytuacjach: podczas wizyt u lekarza związanych ze szczepieniami czy w nocy kiedy otacza je ciemność. Stany niepokoju towarzyszą dzieciom jeszcze częściej. Kolka, bóle brzuszka podczas rozwijania się układu pokarmowego czy ząbkowanie – to sytuacje w życiu dziecka których nie unikniemy.
Kiedy pojawiają się stany niepokoju i lęku u dzieci, chcąc im pomóc w tych trudnych momentach, poza różnymi technikami i znanymi nam rodzicom sposobami na uspokojenie dziecka, decydujemy się sięgnąć po produkty polecane przez znajome mamy, farmaceutów i lekarzy. Ja sama, kiedy Oluś był niemowlęciem sięgałam po rozmaite rozwiązania, szczególnie podczas ząbkowania. Niestety nasz pierworodny przechodził je bardzo boleśnie. Środki przeciwbólowe niestety nie wystarczały. Nosiliśmy go na rękach całymi nocami. Dziś wiem, że warto szukać rozwiązania wśród odpowiednich leków jak np. Viburcol. Dzięki temu wszystkim nam może być lżej przejść trudne chwile.
